| |
GAZİANTEP'İN YETİŞTİRDİĞİ TARİHİ ŞAHSİYETLER
Gaziantep'te pekçok tarihi şahsiyetler, ünlü kişiler yetiştirmiştir. Bunlar arasında devlet adamları, alimler, şair, ozanlar, yazarlar, hattatlar, kahramanlar ve askeri şahsiyetler bulunmaktadır. Bu bölüme tanınmış kişilerden bir kısmını almış bulunuyoruz.
1-DEVLET ADAMLARI:
Ayni-Mahmut Bedrettin
(1360-1451):
Devlet adamı, Ayni'yi Antep'te kadılık eden babası yetiştirmiştir. Kadı yardımcısı olmuş, Suriye ve Hicaz'da bulunmuştur. Kahire'de kadılık, müderrislik, evkaf nazırlığı gibi görevler yapmış, Mısır'ın Bizans İmparatorluğu'nda elçiliğini yapmıştır. 20 kadar eseri vardır. Ünlü eseri İkdül-Cüman-Fi tarihi Ehli-z Zaman adlı 24ciltlik tarihidir
İbrahim Bali:
15.yy.'da yaşamış, devlet ve bilim adamıdır. Mısır Memlük Devleti'nin Osmanlı Devleti nezdinde elçiliğini yapmıştır. 1487'de yazdığı 13 bin beyitlik Hikmetname isimli ansiklopedik eseri meşhurdur.
Kocabattal (Battal Hacı Mehmet Ağa):
18.yy.'da yaşamış mahalli yönetici ve emirlerdendir. İlde pekçok cami, medrese ve hayır yerinin kurucusudur.
Nuri Mehmet Paşa (1763-1883):
Antep Sancak Beyliği yapmıştır. Şairdir, divanı vardır.
Kadri Mehmet Paşa (1832-1883):
Osmanlı şehir içi posta işi Hukuk mektebi onun zamanında kurulmuştur. PTT, bayındırlık, Ticaret bakanlıkları yapmış, Başbakanlık görevinde bulunmuştur.
Münif Paşa (1829-1910):
Osmanlı Yargıtay Bakanlığı, Tahran Elçiliği, Ticaret ve Milli Eğitim Bakanlığı, Profesörlük yapmıştır. 20'den fazla eseri vardır. Mecmua-i Fünun isimli ( Türkiye'de ilk defa çıkan ilmi ve edebi) derginin kurucusudur.
İshak Paşa (1808-1910):
Şam Valiliğinde, Hersek ve Kıbrıs Mutasarrıflığında bulunmuştur. Şiirleri de vardır.
Ali Cenani:
Cumhuriyet Dönemi Ticaret Bakanlarındandır.
Cemil Sait Barlas:
Ticaret ve Devlet Bakanlığı yapmıştır.
Kamil Ocak (1914-1969):
Devlet ve Gençlik ve Spor Bakanlığı görevinde bulunmuştur. Gaziantep Kapalı Spor Salonu ve Şehir Stadı'nın kurucusudur.
Keyvan Bey:
Mahalli Türk beylerindendir. Handan Bey:Mahalli beylerden olup cami ve medrese kurucusudur.Sungur Bey:Mahalli beylerdendir. Vakıf, cami ve medrese kurucusudur. Mihail Bey:Mihailiye Medresesi'nin kurucusu ve mahalli Türk beyidir.
Ferit Arsen:
Kurtuluş Savaşı'nda Antep savaşlarını yöneten Heyet-i Merkeziye Başkanı'dır. Milletvekilliği yapmıştır.
Cemil Alevli (1901-1972):
Mehlika Alevli İlkokulu ve Adsız İlkokulu binalarını yaptırmıştır, Gaziantep Koleji'ni, Gaziantep Tekstil Sanayii'nin gelişmesine yardımcı olmuştur. Milletvekilliği yapmıştır.
2-DİN BİLGİNLERİ VE LÜGAT YAZARLARI :
Mütercim Asım (1755-1819):
Antep'te doğmuştur. İlk bilgilerini babası Şeriye Mahkemesi Başkatibi Mehmet Cenani Efendi'den almıştır. Arapça, Farsça öğrenmiş Türkçe, Arapça ve Farsça manzumeler yapmıştır. Bir ara Antep'te mahkeme katipliği yapmış, sonra Mehmet Nuri Paşa'nın divan katibi olmuştur. İstanbul'da 1791'de başladığı "Burhan-ı Kaatı" çevirisini altı yılda tamamlamış ve Padişah III. Selim'e sunmuştur. Padişah bu çalışmasına karşılık ona bir ev, medresserüüsu (bilginlik aşaması) ve fazlaca para bağışı yapmıştır. Mütercim Ahmet Asım, 1798'de Tuhfe-i Asım adlı Arapça-Türkçe manzum sözlüğünü yazmış ve Siyer-i Halebi'yi Türkçeye çevirerek III. Selim'e sunmuştur. 1802'de Hacca gitmiş 1805'te Kamus-u, Türkçeye çevirmeye başlamıştır. Kamus çevirisini 1810'da tamamlamış, Padişah II.Mahmut'a sunmuştur. Padişah onu Süleymaniye Müderrisliği'ne yükseltmiştir. Sonra da Selanik Kadılığı'na getirilmiştir. 1819'da vefat etmiştir.
Mütercim Asım, dil çalışmalarına öncülük etmiştir. Şairliği ve tarih çalışmaları vardır. Gazali'den İhya-i Ulum-u çevirmiştir. Onun en önemli çevirisi Kamus'tur. Arapçadan Arapçaya çevrilmiş bir sözlüktür. Asım, bu Kamus'u Türkçe'ye çevirmiştir. Kendi döneminde Kamus, dalında bir çığır açmıştır. Bu nedenle bu ünlü çevirisi oldukça önemlidir. Tuhfe-i Asım (Arapça-Türkçe sözlük ), Asım Tarih, Tercüme-i Siyer-i Halebi adlı tercümelerive bir divanı vardır.
Ayni (1766-1837):
Osmalı şair ve yazarıdır. Ayni Hasan Efendi, Darende, Maraş ve Elbistan gibi merkezlerde bulunmuş, 1790'da İstanbul'a gidip medrese öğrenimi görmüştür. Saraya yakın kişilerle ilişki kurmuştur. 1831'de Babıali'de Arapça ve Farsça öğretmenliğine getirilmiştir. Ayni'nin Türkçe, Arapça manzum sözlükleri yanında en önemli eseri Saikname'dir. 1788-1836 yılları arasındaki dönemin olaylarını kaplayan bu eserin de yapılan yapıları ve onarımlara geniş yer vermiştir. Nusretname adlı başka bir eseri de ordudaki düzensizlikleri dile getirdiğinden önemli sayılmaktadır.
Şeyh (Bilgin) Ahmet:
17.yy.da yaşamıştır. Arapça-Türkçe Nazm-ül Leallügat kitabı vardır.
Fedai:
Tuhfe-i Fedai isimli manzum lügatın yazarıdır. 17.yy. şair ve dilcilerindendir.
Ayni Abdurrahman:
Zeynettin tuhfesi isimli manzum lügatın yazarıdır. Şerh-i Dürür, Şerh-i Semsiye, Şerh-i Nihaye gibi eserleri ile tanınmıştır.
3- DİN BİLGİNLERİ:
Şeyh (Bilgin) Zülfünun:
14.yy.da yaşamıştır. Hanefi fıkıh bilginidir
Fakih Mustafa Sait Efendi (1787-1862):
Ünlü fıkıh kitabı Mültakal Abhur'a yazdığı 4 ciltlik şerhi meşhurdur. Tanınmış hukukçulardandır.
Mehmet Hünip Ayıtabi:
18.yy. din bilgini ve hukukçusudur. Müderrislik ve Anadolu Kazaskerliği yapmıştır. Es-Serahsinin Devletler Hukuku ile ilgili eserini Türkçeye çevirmiştir.
Tefsiri Mehmet Efendi:
17.yy.da yaşamıştır. Tefsir biliminde ün kazanmıştır. Tefsir-i Tibyani Türkçeye çevirmiştir.
Şahveli:
15.yy.da yaşamıştır. Halveti Tarikatı Şeyhleri'nden ve cami kurucularındandır.
Mehmet Vakıf Tazebay:
Kilisli Bilgin Efendi diye tanınmıştır. Mutasavvıf ve Hanefi fıkhı bilginlerindendir. 1965'te ölmüştür.
Arzi Mehmet Dede (?-1664):
İstanbul'da Galata Mevlevihanesi'nde Adem Dede'ye "mürit" olmuş, 1652'de Mevlevihanenin Postnişinliğine getirilmiştir. Tasavvufçu olup, lirik gazel ve rübaileriyle de tanınmıştır.
Diğer Din Bilginleri:
Şeyh Ali-yül Muini:İslam Hukukçusudur, Mevlana Alaeddin, Fakih:Şeyh Cibril, Usul-i Fıkıh Alimi, Şeyh Hayrettin, İslam Hukukçusu, Şeyh Carullah ve Şeyh İlyas, İslam Hukuk Bilginleridir.
ÜNLÜ GAZİANTEPLİLER
DİLCİ - EDEBİYATÇI-ARAŞTIRMACI
Ömer Asım Aksoy
Cemil Cahit Güzelbey
Beşir Göğüs
Prof. Cahit Tanyol
Mehmet Solmaz
Adil Dai
Onat Kutlar
Ülkü Tamer
Mithat Enc
Nejdet Mullimoğlu
Ali Cevaz
Ali Fuat Bilen
Ömer Özbaş
Hüseyin Beyaz
Tamer Abuşoğlu
Muhtar Körükçü
Bülent Ağcabay
SANATÇILAR
Mehmet Erenler
Saniye Dirim
İsmail Gülgeç
Akten Köylüoğlu
Aslı Özen
Aydın Parıltı
Ahmet Geçgen
Ayşe Çiftçi
Bülent Özcan
Bünyamin Akar
Çetin Körükçü
Elvan Atay
Haşmet Zeybek
Haydar Akboğa
Hüseyin Akkaya
Hülya Çalman
Çetin Büyükkörükçü
Mustafa Aslan
Mazlum Yılmaz
Murat Güneyligil
M. Ali Dıyarbakırlıoğlu
M. Emin Kuruçeren
Nurten kale
Sadık Aslankara
I. Halil Aycan
Şaban Pala
Sait Suna
Remziye Oğan
Vahit Bozgeyik
Prof. Dr. Necdet Yaşar
Edip Akbayram
Nizipli Deli Memet
Hasan Hüseyin
Şeref Akbağ
Dr. Cemil Özbal
Dr. Emin Kılıçka-le
Halil Kahraman
Mithat Enç (Yazar Öğrt.)
Akif Dai (Arkeolog)
Yağmur Dai (Piyano)
Mesut Üstünel.
GAZETECİLER
Zeynep Göğüs
Tahir Özyurtseven
Aykut Tuzcu
Mehmet Barlas
Ali Atalar
Ahmet Dur
Ayfer Unsal
Cengiz Halil Çiçek
Demir Kanala
Teoman Yazgan
Fevzi Günenç
Hınçal Uluç
Karaca Bozgeyik
M. Erhan Durukan
Muhittin Çöloğlu
Nurgül Balcıoğlu
Nejdet Sevinç
Osman Tuzcu.
Samlı Güneş
Uzman Sağlık
Yusuf Kemal Kaleli
Mehmet Ali Bulut
Oğuz Haksever
BİLİM ADAMLARI
Prof. Dr. Osman Barlas
Prof. Dr. Besim Üstünel
Prof.Dr Ali Görpe
Prof. Dr. Asım Cenani
Prof. Dr. İrfan Saygılı
Prof. Dr. Cahit Tanyol Prof. Dr. Yılmaz Özyazgan
Prof.Dr. Ali Kemal Göğüs
Prof. Dr. Alaaddin Yavaşça Prof. Dr. Akgün Aydeniz
Prof. Dr. Ahmet Sedat Çöloğlu
Prof. Dr. Abdulkadir Ateş Prof. Dr. Asaf Ataseven
Prof. Dr. Aytin Göktekin
Prof. Dr. Engin Özgen
Prof. Dr. Fatma Tülya Ocak
Prof. Dr. Hadi Özbal
Prof. Dr. Ahmet Özbal
Prof. Dr. Hamit Işıklar
Prof. Dr. Hayri Vuralhan
Prof. Dr. Hüseyin Özdeğer
Prof. Dr. Kenan Moratan
Prof. Dr. Kazım Ergin
Prof. Dr. Mehmet Beyli
Prof. Dr. Mehmet Dinçtürk
Prof. Dr. Naci Kepkep
Prof. Dr. Necmettin Sökücü
Prof. Dr. Orhan Özbal Prof. Dr. Semih Gözonar
Prof. Dr. Semra Sökücü
Prof. Dr. Uğur Hacıhanifioğlu
Prof. Dr. Yalçın Göğüs
Prof. Dr. Yusuf Ziya Müftüoğlu
Prof. Dr. Zeynel Dinler
Prof. Dr. Şakir Fadıloğlu
Prof. Dr. Uğur Çevikbaş
Prof. Dr. Yahya karslıgil
Prof. Dr. Yılmaz Kafadar
Prof. Dr. A. Bülent Oktay
Prof. Dr. Ahmet Göğüş
Prof. Dr. Abdulkadir Arpacı
Prof. Dr. Alaettin Arpacı
Prof. Dr. Atilla Müftüoğlu
Prof. Dr. Aydın Barlas
Doç. Dr. Bülent Açma
Prof.Dr.İsmail Hakkı Özsabuncuoğlu
Prof.Dr.Akif Güleç
Prof.Dr.Ömer Turgay Göksel
Prof.Dr.Levent Elbeyli
Prof.Dr.Yavuz Coşkun
|
|
